Cilde rengini veren hücrelerde görülen düzensizlik sonucu ciltte lekeler ortaya çıkabilir. Cilt lekelerinin birçoğu uzun süre güneşin zararlı ışınlarına maruz kalmaya bağlı olarak oluşur. Ancak, genetik yatkınlık, yanlış kozmetik ürün kullanımı, bazı ilaçlar ve hamilelik gibi faktörlere bağlı olarak da cilt lekeleri görülebilir. Cilt lekeleri, estetik açıdan kötü bir görünüm oluşturduğu gibi, aynı zamanda bazı sağlık sorunlarının belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Doğum lekeleri gibi bazı cilt lekeleri zararsız olsa da cilt lekelerinin tespit edilmesi durumunda bir dermatoloğa başvurmak gerekir. Cilt lekesi tedavisinde uygulanan yöntemlerin uzman dermatologlar tarafından yapılmasına dikkat edilmelidir. Yanlış uygulamalar, ciltte daha büyük sorunlara yol açabilir.
Cilt Lekeleri Nedir?
Cilde doğal rengini veren melanosit hücrelerinin fazla üretimi ya da düzensizliğine bağlı olarak ciltte lekeler oluşur. Lekelerin birçoğu güneş ışınlarına uzun süre boyunca maruz kalma sonucu oluşsa da genetik faktörler, hormonal ilaçlar, hamilelik ve bazı kimyasal maddeler de melanosit hücre yapısını bozabilir. Genel olarak güneş ışınlarına maruz kalan yüz, el, sırt ve göğüs bölgesinde görülen lekeler, hem kötü bir görünüme neden olabilir hem de bazı durumlarda cilt kanseri gibi ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir.
Cilt Lekesi Türleri
Doğuştan ya da sonradan ortaya çıkabilen cilt lekelerinin farklı türleri bulunur.
Akne
Cildin fazla yağ üretmesi sonucu oluşan akneler, genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkar. Makyaj, aşırı terleme, stres, depresyon ya da hormonal değişikliklerden dolayı oluşan akneler; sivilce, siyah veya beyaz nokta şeklinde görülebilir. Aknelerin sıkılması ya da doğru şekilde tedavi edilmemesi ise yüzde kalıcı lekelere yol açabilir.
Melazma
Melazma; özellikle güneş gören bölgelerde ortaya çıkan siyah ya da kahverengi lekelere verilen isimdir. Burun, alın, dudak üstü ve yanaklarda sıkça rastlanan melazma, sıklıkla kadınlarda görülse de erkeklerde de oluşabilir. Güneş ışınlarının yanı sıra, gebelik, doğum kontrol hapları, kozmetik ürünler ve genetik faktörler de melazma oluşumuna neden olabilir.
Vitiligo
Melanosit hücrelerinin ölmesi ya da vücutta yeteri kadar üretilmemesi sonucu ciltte süt beyazı renkte lekeler oluşur. Vitiligo lekelerine genellikle yüz, kol, bacak ve genital bölgede rastlanır. Genetik faktörlerin vitiligo hastalağına yol açtığı düşünülse de nedeni kesin olarak bilinmemektedir.
Güneş Lekeleri
Yaz aylarında daha sık ortaya çıkan güneş lekeleri, vücudun güneşe maruz kalan kısımlarında görülür. Deride kalıcı hale gelen güneş lekelerinin rengi yazın daha da koyulaşabilir. Çillere benzeyen ancak çilden daha büyük boyutta olan güneş lekeleri; kozmetik ürünler, hamilelik, ve guatr gibi farklı faktörlere bağlı olarak da oluşabilir.
Çiller
Özellikle açık tenli kişilerde görülen çiller, melanosit hücrelerinin belirli bölgelerde yoğunlaşması sonucu ortaya çıkar. Sarı ya da kahverengi olabilen çiller, çocuklukta ortaya çıkabileceği gibi, yetişkinlik döneminde de oluşabilir. Güneşe maruz kalma sonucu rengi koyulaşan çiller; yüz, sırt ve el gibi bölgelerde daha sık görülür.
Doğum Lekeleri
Doğuştan olan ciltteki renk bozulmaları, doğum lekeleri olarak adlandırılır. Damarsal ve pigmente olarak ikiye ayrılan doğum lekeleri, çoğu zaman zararsız olan lekelerdir. Kahverengi, gri veya siyah doğum lekeleri doğumdan önce oluşabileceği gibi, doğumdan belirli bir süre sonra da ortaya çıkabilir.
Deri Döküntüleri
Egzama, sedef ve gül hastalığı gibi deri döküntülerine sebep olan cilt hastalıkları da lekelere yol açabilir.
Cilt Kanseri
Bazal, skuamöz ve melanom hücreli cilt kanseri türlerinde ciltte farklı leke ve lezyonlar oluşur. Kanser tedavisinde kullanılan yöntemler ile kanserli hücrelerden kurtulmak mümkündür, ancak bazı durumlarda tedavi sonrasında ciltte kalıcı lekeler oluşabilir.
Cilt Lekesi Nedenleri
Yukarıda belirtilen cilt sorunlarının ve uzun süre güneşe maruz kalmanın yanı sıra, cilt lekelerine neden olan diğer etmenler şu şekilde sıralanabilir:
Yaz aylarında yaptırılan ağda, epilasyon, peeling gibi işlemler
Bazı tansiyon ilaçları, kalp ilaçları ve antibiyotikler
Genetik yatkınlık
İleri yaş
Hamilelik
Hormon tedavisi
Son kullanma tarihi geçmiş ya da yanlış kozmetik ürün kullanımı
Cilt enfeksiyonları
Aşırı yağlı ve baharatlı beslenme
Yeterli su tüketmeme
Sigara ve alkol kullanımı
Cilt Lekeleri Tedavisi
Cilt lekesi tedavisinde uygulanacak yöntem, lekenin oluşum nedenine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Ayrıca, tedavi süreci lekenin derinliği ve büyüklüğüne göre de farklılık gösterir. Cilt lekesi tedavisinde uygulanan işlemlerin cildi daha hassas hale getirmesi nedeniyle, bu işlemlerin genellikle güneş ışınlarının daha az olduğu kış aylarında yapılması önerilir. Yazın güneş ışınlarına maruz kalan işlem uygulanmış bölgelerde kalıcı hasarlar meydana gelebilir.
Mezoterapi
Mezoterapi yönteminde; aminoasit, antioksidan ve multivitaminler ince bir iğne aracılığıyla deri altına enjekte edilir ve lekeli bölgede hücre yenilenmesi sağlanır. Melanosit hücrelerinin yenilenmesi ve dağılması sonucu hem cilt lekeleri tedavi edilir hem de ciltte sağlıklı bir görüntü elde edilmiş olur.
Kimyasal Peeling
Yüzeysel leke ve izlerde etkili sonuçlar sağlayan kimyasal peeling ile cildin üst katmanı soyulur ve tedavinin uygulandığı bölgede kollajen sentezi sağlanır. Hücrelerin yenilenmesini sağlayan kimyasal peeling işlemi sonrasında, cildin güneşten korunması oldukça önemlidir. Kişinin, yaklaşık 1 haftada soyulan cildi yolmamaya dikkat etmesi gerekir.
Kriyoterapi
Sıvı nitrojen aracılığıyla lekeler dondurulur ve işlem uygulanan bölge bir süre sonra kabuklanır. Kabukların düşmesi ile lekelerin ortadan kaldırıldığı kriyoterapi, kısa süreli kızarıklık ve şişliğe neden olabilir.
PRP
Kişiden alınan kanın trombositten zengin plazma kısmı ayrıştırılır ve cilde enjekte edilir. PRP uygulamasında kullanılan pıhtı hücreleri sayesinde lekeler iyileşir, cilt yenilenir ve aydınlık bir görünüm kazanır.
Lazer Tedavisi
Lazer tedavisi, cilt lekelerinin tedavisinde en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Pigment hücreleri lazer ışınlarını emerek yenilenirken, diğer hücreler bu ışınlardan etkilenmez. Ancak, lazer tedavisinin koyu renkli ya da bronzlaşmış kişilerde dikkatli uygulanmasına özen gösterilmelidir. Lekeli bölgelerin yanı sıra, koyu renkteki diğer bölgeler de lazer ışınlarından etkilenebilir.
Dermapen
Kalem şeklindeki dermapen cihazının ucunda çok sayıda ince iğne bulunur. Cilde sürülen serumlar sonrasında dermapen cihazı, lekenin üzerinde gezdirilir ve bölgede gözle görülmeyen delikler oluşur. İşlemin yapıldığı bölgenin kanaması sonucu cildin onarım mekanizması devreye girerek cildin yenilenmesini sağlar ve böylece leke oluşumu giderilir. Kimyasal peeling işleminde olduğu gibi, dermapen işleminin de yaz aylarında yapılması önerilmez.
Cilt Lekelerine Karşı Alınacak Önlemler
Cilt lekelerine karşı yaş ve cinsiyet fark etmeksizin herkesin alması gereken önlemler şu şekildedir:
•Uzun süreler güneşe maruz kalmaktan kaçının.
•Solaryumdan uzak durun.
•Sadece yazın değil her mevsim en az 30 faktörlü güneş koruyucu kremler kullanmaya özen gösterin.
•Güneş kaynaklı oluşabilecek yanıklara dikkat edin.
•Parfüm, kolonya ve alkollü tonikleri vücudun güneş gören bölgelerinde kullanmayın.
•Lazer epilasyon, ağda, cilt bakımı gibi işlemlerden sonra cildinizi güneşten koruyun.
•Sivilce, akne ve siyah noktaları sıkmayın.
•Hamilelik döneminde uzun süre boyunca güneş ışınlarına maruz kalmaktan kaçının.
•Kullandığınız ilaçların neden olabileceği yan etkileri mutlaka okuyun. Güneşe karşı hassasiyet oluşturan bir ilaç kullanıyorsanız, güneş ışınlarından mümkün olduğunca kaçının.
•Cildinizi nemli ve temiz tutun.
•Güvenilir olmayan kozmetik ürünleri kullanmayın.
•Günde en az 2 litre su için.
•Güneş ışınlarının ciltte neden olabileceği zararlı etkileri en aza indirmek için koruyucu kıyafetler giyin ve şapka takın.
•UV ışınlarını engelleyen güneş gözlükleri tercih etmeye özen gösterin.
•Sigara ve alkolden uzak durun.
•Beslenmenize dikkat edin.